Chciałbym zająć się dzisiaj w kilku zdaniach, dwoma praktycznymi zagadnieniami dotyczącymi sporządzenia testamentu. Zauważyłem, że wątpliwości w tym zakresie pojawiają się bardzo często i istnieje sporo nieprawidłowych przekonań, narosłych wokół nich.

Po pierwsze – co jest istotą testamentu? Jeden element – powołanie spadkobiercy, a więc osoby, która ma dziedziczyć po sporządzającym testament. Może się to wydać zaskakujące, ale jest to najważniejsze postanowienie testamentowe. Nie ma konieczności szczegółowego dzielenia swojego majątku i przyznawania każdej, poszczególnej łyżki z rodowej zastawy, wybranym osobom. Jest to oczywiście możliwe, ale bez tego, testament będzie skuteczny i ważny. Testament może się więc nawet ograniczyć do formuły: „Powołuję do całości spadku po mnie osobę A.”

Po drugie – jak sporządzić testament? Tutaj być może kolejne zaskoczenie – nie trzeba tego robić u notariusza. Testament sporządzony w formie aktu notarialnego jest jedną z możliwości. Jeżeli wybierzemy taką formę, uzyskamy bez wątpienia prawidłowo zredagowane postanowienia, a notariusz wyjaśni wszystkie wątpliwości. Jedyną sytuacją, w której konieczny jest testament notarialny, jest chęć zawarcia szczególnego postanowienia, jakim jest tak zwany zapis windykacyjny. Polega on na tym, że z chwilą śmierci spadkodawcy, wskazana osoba uzyskuje przedmiot zapisu określony w testamencie (np. własność samochodu). Nie musi być ona spadkobiercą i dziedziczyć, a jedynie z woli spadkodawcy otrzymuje oznaczoną rzecz lub prawo.

Wracając jednak do formy testamentów. Równie ważny jak sporządzony przez notariusza, będzie testament sporządzony odręcznie przez spadkodawcę, opatrzony datą i podpisany. Przepisy nie przewidują żadnych innych wymogów. Na przykład – nie jest konieczne potwierdzenie własnoręczności podpisu przez notariusza. Oznacza to, że testament jest dokumentem stosunkowo niesformalizowanym. Jeżeli go w taki sposób sporządzimy, wówczas będzie podstawą do dziedziczenia. Jako ciekawostkę mogę wskazać, że to właśnie testament własnoręczny wymieniany jest na pierwszym miejscu w przepisach, a dopiero później wskazuje się na testament w formie aktu notarialnego.

Do zwyczajnych rodzajów testamentów należy jeszcze trzeci rodzaj – tak zwany testament allograficzny. Jest najrzadziej spotykany i polega na tym, że spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie w obecności wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie to spisuje się w protokole, z podaniem daty. Po odczytaniu, w obecności świadków, protokół jest podpisywany przez spadkodawcę, urzędnika oraz świadków.

Zachęcam do podzielenia się w komentarzach, wątpliwościami dotyczącymi sporządzania testamentu.

adw. Artur Piwowarczyk